1. ಬಾಂಬೆ ಶೇರು ವಿನಿಮಯ (Bombay Stock Exchange – BSE)
   ಬಾಂಬೆ ಶೇರು ವಿನಿಮಯವು 1875ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಿ, ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಶೇರು ವಿನಿಮಯವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಸಾವಿರಾರು ಕಂಪನಿಗಳು ಲಿಸ್ಟ್ ಆಗಿವೆ.

2. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶೇರು ವಿನಿಮಯ (National Stock Exchange – NSE)
   NSE ಅನ್ನು 1992ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಆಧುನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸಿ ಶೇರು ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿ ನಡೆಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಮೂಲಕ ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ತ್ವರಿತವಾಗಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಹುದು.

ಈ ಎರಡು ವಿನಿಮಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಲು ಡಿಮ್ಯಾಟ್ ಖಾತೆ (Demat Account) ಮತ್ತು ಟ್ರೇಡಿಂಗ್ ಖಾತೆ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಡಿಮ್ಯಾಟ್ ಖಾತೆಯ ಮೂಲಕ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಕಾಗದವಿಲ್ಲದೆ ಡಿಜಿಟಲ್ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಇಡಬಹುದು.

ಶೇರು ವಿನಿಮಯದ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯಗಳು

1. ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ ಸುರಕ್ಷಿತ ವೇದಿಕೆ ಒದಗಿಸುವುದು – ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಭಯವಿಲ್ಲದೆ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಹಾಗೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವುದು.

2. ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ ಹಣ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವುದು – ಹೊಸ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಅಥವಾ ವಿಸ್ತರಣೆಗೆ ಕಂಪನಿಗಳು ಜನರಿಂದ ಹಣ ಪಡೆಯಲು ಶೇರು ವಿನಿಮಯದಲ್ಲಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಲಿಸ್ಟ್ ಮಾಡುತ್ತವೆ.

3. ಬೆಲೆ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ – ಶೇರು ವಿನಿಮಯದಲ್ಲಿ ಬೆಲೆಗಳು ಬೇಡಿಕೆ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನಿಗದಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ಇದರ ಫಲವಾಗಿ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ.

4. ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರ – ಶೇರು ವಿನಿಮಯದ ಮೂಲಕ ಹೂಡಿಕೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಾದಂತೆ, ಕಂಪನಿಗಳು ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದ ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶಗಳು ಹೆಚ್ಚುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಬಲವಾಗುತ್ತದೆ.

5. ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಭದ್ರತೆ – ಶೇರು ವಿನಿಮಯವನ್ನು SEBI (Securities and Exchange Board of India) ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಹೂಡಿಕೆದಾರರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುತ್ತದೆ.

ಶೇರು ವಿನಿಮಯದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ

ಶೇರು ವಿನಿಮಯಗಳು ಒಂದು ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ತೋರಿಸುವ ಕನ್ನಡಿ. ಶೇರುಗಳ ಬೆಲೆ ಏರಿದಾಗ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ ಎಂದರ್ಥ, ಮತ್ತು ಬೆಲೆ ಇಳಿದರೆ ಆರ್ಥಿಕ ಸವಾಲುಗಳಿವೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ತಮ್ಮ ಹಣವನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಿದರೆ ಶೇರು ವಿನಿಮಯವು ಅವರಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಲಾಭ ನೀಡುತ್ತದೆ.